نوآوری در آموزش و پرورش جنبه‌های زیادی را شامل می‌شود. این نوآوری می‌تواند به صورت ترکیبی از فناوری یا روش‌های جدید آموزشی باشد، سفرهای میدانی را در بر بگیرد، هنجارهای اجتماعی را رد کند یا با جامعه‌ی محلی وارد همکاری شود.

یک مدرسه‌ی نوآور می‌تواند مدرسه‌ی استیو جابز در آمستردام هلند باشد که به دنبال ظهور یک مدیر عامل اسطوره‌ای برپا شده است یا موسسه ای مانند اگالیا (Egalia) در استکهلم سوئد  باشد که تمام مرزهای تبعیض را برداشته است.

در ادامه به فهرستی از آموزشگاه‌های مختلف دنیا که نوآوری خاصی در سیستم آموزشی ایجاد کرده‌اند، اشاره می‌کنیم:

مدرسه‌ی Summit Sierra در سیاتل، واشنگتن

بیل گیتس می‌گوید: رویکرد Summit Sierra، شخصی‌سازی روند یادگیری است - نوعی آموزش که از فناوری برای توانمندسازی دانش‌آموزان کمک می‌کند - که یکی از موثرترین شیوه‌های آموزش کودکان است.

این مدرسه که در سال ۲۰۱۵ تاسیس شد، یک مدرسه‌ی مستقل (چارتر اسکول) است که ۲۰۰ دانش‌آموز دارد. در اینجا، بچه‌ها هر روز به مدت ۳۰ دقیقه مطالعه می‌کنند، ۳۰ دقیقه مسائل ریاضی را حل می‌کنند، دروس آنلاین را می‌گذرانند، با مربیان خود در باره اهداف کاری و زندگی خود صحبت می‌کنند و در طی ساعات ارتباطی (Community Time) با دانش‌آموزان دیگر ملاقات کرده و به تبادل احساسات و افکار خود می‌پردازند.

حتی اگر بچه‌ها، خود سکان روند یادگیری خود را به دست بگیرند، باز هم معلم‌ها در این میان یک نقش حیاتی را ایفا خواهند کرد. معلم‌های مدسه‌ی Summit در طول چهار سالی که با دانش‌آموزان هستند، ارتباط خوبی با آن‌ها برقرار می‌کنند. معلم‌ها می‌توانند در منزل خود با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص مشاهده کنند که کدام یک از دانش‌آموزان تکالیف خود را انجام داده‌اند یا آزمون خاصی را به پایان رسانده‌اند.

گیتس می‌گوید با به کار گیری یک روند فعال در آموزش بچه‌ها، آن‌ها می‌آموزند که مسئولیت پذیر بوده و اعتماد به نفس داشته باشند.

دبیرستان Ørestad Gymnasium در کپنهاگ، دانمارک

Ørestad Gymnasium در واقع یک کلاس وسیع و بزرگ است. ۳۵۸ دانش‌آموز دبیرستانی در یک مکعب بزرگ شیشه‌ای به یادگیری مشغول هستند. در این دبیرستان، دانش‌آموزان تشویق می‌شوند تا در یک فضای باز به همکاری با یکدیگر بپردازند. مدرسه امیدوار است که این شیوه باعث انعطاف‌پذیری سیستم فکری افراد در موضوعات گوناگون زندگی شود.

"آلن کائر اندرسن" به عنوان مدیر مدرسه می‌گوید: " هدف ما این است تا به دانش‌آموزان یاد دهیم که با پژوهش و همکاری با یکدیگر مسائل را حل کنند. به همین دلیل می‌خواهیم که فضای بازی در مدرسه داشته باشیم که با محیط خارج در ارتباط باشد."

این فضاهای باز که با استوانه‌های جادار آراسته شده‌اند، با ارایه‌ی یک محیط یادگیری آرام، دانش‌آموزان را تشویق می‌کنند تا نقش فعالی در آموزش خود داشته باشند. در اینجا بچه‌ها به گروه‌ها و تیم‌های موقت کلاسی تقسیم‌بندی می‌شوند و گاهی هم معلم‌ها نقش راهنمایی آن‌ها را به عهده می‌گیرند. اندرسن در ادامه می‌گوید: "ارایه‌ی دانش به تنهایی امری کافی نست. بلکه باید به آن‌ها یاد دهیم تا دانش را به عمل تبدیل کنند. به نظر من این مسئله در مدارس مدرن اهمیت زیادی دارد."

مدرسه Big Picture Learning در پراویدنس، ایالت رودآیلند

در مدل Big Picture Learning، دیوارهای بین آموزش و دنیای کار و عمل فرو می‌ریزد. از همان آغاز، دانش‌آموزان ابتدایی و دبیرستانی یاد می‌گیرند که احساسات خلاق خود را ابراز کنند. از این رو، دانش‌آموزان به همراه مربیان، در حرفه‌ای که می‌خواهند به آن وارد شوند مشغول کار می‌شوند.

"رادنی دیویس" مدیر ارتباطات این مدرسه می‌گوید: "مهم‌ترین عنصر در شیوه‌ی آموزش Big Picture Learning این است که دانش‌آموزان در دنیای واقعی آموزش می‌بینند." در حال حاضر این سیستم در ۵۵ مدرسه در سر تا سر کشور ایالات متحده اجرا می‌شود.

در نهایت، هر دانش‌آموز یک دوره‌ی LTI یا همان آموزش به روش کارآموزی را سپری می‌کند. دیویس می‌گوید: "این دوره‌ها بسته به علاقه‌مندی‌های دانش‌آموزان و پاسخگویی به نیاز مربیان انتخاب می‌شوند و می‌تواند مواردی مانند تعمیر کردن اتومبیل یا یادگیری نگارش نامه‌های حقوقی باشد."

پیش دبستانی Egalia در استکهلم، سوئد

سیستم آموزشی Egalia بر اساس نوعی برابری بین همه‌ی دانش‌آموزان شکل گرفته است. این سیستم در دو مدرسه به نام‌های Egalia و Nicolaigården اجرا می‌شود که در هر دوی آن‌ها تفاوتی به نام جنسیت لحاظ نشده است تا ذهنیت بچه‌ها به یک فضای برابری سوق داده شود.

بنابراین در هنگام خطاب بچه‌ها به جای استفاده از ضمایر مونث و مذکر، از اسامی یا لفظ "آن‌ها" استفاده می‌شود. این بخشی از برنامه‌ی مدرسه یرای جلوگیری از هر گونه تبعیض است. "لوتا راجالین" مدیر مدرسه می‌گوید: " این جلوگیری از تبعیض مواردی چون جنسیت، مذهب، سن، کلاس و معلولیت را هم در بر می‌گیرد. این رویکرد در تمام جنبه‌های رفتاری ما با بچه‌ها و والدین آن‌ها اجرا می‌شود."

از این رو بچه‌ها یاد می‌گیرند که یکدیگر را بر اساس کارهای هم ارزیابی کنند نه این که قضاوت آن‌ها بر مبنای استریوتایپ‌ها و کلیشه‌های رایج باشد. راجالین در ادامه می‌گوید: "بچه‌ها باید یاد بگیرند که بنیان دموکراسی، چه در تئوری و چه در عمل تبدیل شدن به انسان‌هایی است که هیچ گونه تبعیضی قایل نمی شوند. خودباوری، پایه و اساس این یادگیری و پیشرفت است."

مدرسه‌ی AltSchool در سان‌فرانسیسکو، کالیفرنیا

AltSchool نمونه ای از کنار گذاشتن کامل یک سیستم آموزشی سنتی است. در برنامه‌ریزی آموزشی این مدرسه از روش‌هایی استفاده می‌شود که باعث بهبود مهارت‌های تکنولوژی در بچه‌ها شود تا آن‌ها دیدگاه منعطف‌تری نسبت به تغییرات جهان پیدا کنند.

در اینجا بچه‌ها همه‌ی اشیای روزمره را به یک تخته مدار تبدیل می‌کنند و با مدل‌سازی سه بعدی، خانه‌سازی می‌کنند. تمام این کارها در راستای این است که کودکان راحت‌تر به آینده‌ای که در انتظار آن‌ها است، دست پیدا کنند.

"مکس ونتیلاگ" مدیر این مدرسه می‌گوید: "وظیفه‌ی آموزش چیزی بیش از کار با اعداد و ارقام است. باید از نگاه کودک به او آموزش داد تا مسائل را حل کند، یادگیری اجتماعی-عاطفی را در اولویت قرار دهد و در تعیین فرآیند برای رسیدن هدف نقش ایفا کند. "

AltSchool به سرعت در حال رشد است. این مدرسه که دانش‌آموزان بین ۴ تا ۱۴ سال را آموزش می‌دهد، از سال ۲۰۱۳ در سان‌فرانسیسکو تاسیس شده است و در در بروکلین، نیویورک، و پالو آلتو، کالیفرنیا در حال گسترش است. AltSchool قصد دارد که در آینده در سراسر ایالات متحده برپا شود.

هنرستان Sra Pou در روستای Sra Pou، کامبوج

این هنرستان توسط معماران فنلاندی شرکت Rudanko + Kankkunen طراحی شده است و تمام افراد در هر سنی می‌توانند در آن آموزش ببینند. این آموزش‌ها شامل چگونگی تبدیل ذوق و علاقه به کسب و کارهای درآمدزا است. یک سازمان غیردولتی محلی (NGO) از معلمانی برای تدریس و راهنمایی کمک گرفته است.

ساخت این مدرسه خود به تنهایی، یک محتوای درسی بود. معماران در هنگام احداث بخش به بخش این بنا، به افراد محلی نکاتی را گوشزد می‌کردند تا بتوانند مشابه این سبک را در ساختمان‌های خود لحاظ کنند. 

در واقع مدرسه قصد دارد تا به خانواده‌ها آموزش دهد استقلال خود را به دست آورند  و به جای رنج بردن از مشاغل کم درآمد، افراد خانواده بتوانند کالاهای خود را قیمت‌گذاری کنند و به مردم منطقه‌ی خود بفروشند. در زمان‌هایی که این ساختمان به عنوان مدرسه خدمت‌رسانی نمی کند، به عنوان محلی برای تصمیم‌گیری‌ها و جلسات دموکراتیک استفاده می‌شود.  

دبیرستان P-TECH در بروکلین، نیویورک

در سال ۲۰۱۱ دبیرستان P-TECH توسط IBM در نیویورک راه‌اندازی شد تا دانش‌آموزان را بدون وجود روند معمول چهارساله وارد کالج کند. در عوض، دانش‌آموزان P-TECH دوره‌ی تحصیلی خود را شش ساله تمام می‌کنند. به این ترتیب، دانش‌آموزان با گذران دوره‌های مربی‌گری و کارآموزی در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی پس از پنج و شش سال مدرک فوق دیپلم خود را از کالج فناوری نیویورک می‌گیرند. بسیاری از آن‌ها هم به دنبال ادامه تحصیل به مقطع کارشناسی می‌روند.

"استنلی لیتو" از شرکت IBM می‌گوید: P-TECH نوع تغییریافته‌ای از دبیرستان است. این سیستم مسیر روشنی از مدرسه به سمت بازار کار مهیا می‌کند و گزینه‌هایی پیش روی قشر جوان جامعه قرار می‌دهد که  پیش از این تصوری از آن نداشتند و همین امر باعث پیش‌برد اقتصاد کشور می‌شود. امسال، اولین گروه از P-TECH فارغ التحصیل شدند.

مدرسه‌ی استیو جابز در آمستردام

این مدرسه، همان طور که از نامش پیدا است روال معمول عرف را کاملا رد می‌کند و به جای آموزش بچه‌ها از طریق سیستم آموزشی فعلی، مسیر مورد نظر خودش را انتخاب کرده است.

"موریس د هوند" بنیان‌گذار مدرسه می‌گوید: هر دانش‌آموز یک نقشه‌ی توسعه‌ی فردی (IDP) دارد که هر شش هفته به همراه کودک، والدین و مربی ارزیابی می‌شود. (در مدرسه واژه‌ای به عنوان معلم به کار برده نمی شود).

هوند می‌گوید: "بر اساس نتایج حاصل از IDP، چالش‌های جدیدی برای یادگیری به کودک پیشنهاد می‌شود تا از بین آن‌ها مورادی را انتخاب کند." در تبلت همه‌ی دانش‌آموزان کلاس چهارم تا دوازدهم، اپلیکیشن‌هایی نصب شده است که در هدایت یادگیری فردی آن‌ها مفید هستند. در اینجا هدف این است که بچه‌ها، خود روند آموزش خود را طراحی کنند.

مدرسه‌ی Brightworks در سان‌فرانسیسکو، کالیفرنیا

این مدرسه توسط "گور تولی" در سال ۲۰۱۱ تاسیس شده است. در این مدرسه به بچه‌ها ابزارهایی داده می‌شود که از نظر والدین آن‌ها بسیار خطرناک است!

بچه‌ها در رده‌بندی سنی مختلف در فعالیت‌های آموزشی کثیف و خاکی می‌شوند، آتش بازی می‌کنند، اجزای لوازم خانگی را از هم جدا می‌کنند و پروژه‌های هنری را در همان روز کامل می‌کنند.

تولی و همکارش در این خصوص می‌گویند: "ما از دانش‌آموزان می‌خواهیم که در شیوه‌ی آموزش خود همکاری داشته باشند تا از مهارت‌ها و علاقه‌مندی‌های خاصی که دارند حمایت و پشتیبانی شود." 

این مدرسه در یک انبار وسیع قرار دارد که مملو از وسایل فنی، تجهیزات ساخت قلعه و تئاترهای موقت است که تمام آن‌ها به جنبه‌ی تقویت خلاقیت بچه‌ها می‌پردازد. تولی می‌گوید:

امروزه جهان به افرادی نیاز دارد که بتوانند سخت‌ترین چالش‌ها را به شکل یک معمای جذاب ببینند و خلاقیت، مهارت و سرسختی لازم برای ایجاد تغییرات را داشته باشند.این‌ها افرادی هستند که شادی را در جامعه گسترش می‌دهند و حضور فعالی در دنیا از خود نشان می‌دهند.

مدارس Carpe Diem در ایکن، اوهایو

مدرسه‌ی Carpe Diem بیشتر شبیه یک ساختمان اداری هستند تا این که حالت کلاس درس داشته باشند. در سالن اصلی این مدرسه که به عنوان مرکز آموزش شناخته شده است، ۳۰۰ اتاقک وجود دارد که هر کدام مختص یک دانش‌آموز است. در هر یک از این اتاقک‌ها یک کامپیوتر قرار دارد تا دانش‌آموز از طریق آن آموزش‌های لازم را ببیند. در این مدارس دانش‌آموزان از مقطع سوم تا دوازدهم تحت آموزش قرار می‌گیرند.  در شعبه‌ی ایندیاناپولیس، بچه‌ها سطح خواندن خود را از مدت زمان سه سال به یک سال رسانده‌اند. دکتر رابرت سامرز، مدیر اجرایی این مدارس می‌گوید:

هر دانش‌آموز یک شخصیت کاملا متفاوت و منحصر به فرد است. ما باید بتوانیم که همه‌ی آن‌ها را برای زندگی بعد از مدرسه آماده کنیم. تطبیق دادن نیازهای آن‌ها این امکان را فراهم می‌کند تا این دانش‌آموزان در آینده موفق‌تر باشند. ما موفقیت شیوه‌ی خود را بر اساس موفقیت دانش‌آموزان قضاوت می‌کنیم.

مدارس Innova در پرو

مدارس Innova پاسخ متقابلی به شکست استاندارد آموزشی در این کشور است. این مدرسه ترکیبی از چند شکل مختلف آموزشی است - آموزش آنلاین تکنولوژی، دروس راهنما و کار گروهی- که سازگار با شرایط محلی طراحی شده است.

"کارلوس رودریگز- پاستور"، تاجر میلیاردر، این مدارس را با همکاری شرکت طراحی IDEO بنیان نهاده است و امروزه ۲۹ مدرسه‌ی Innova در سراسر کشور وجود دارد.

دانش‌آموزان، نیمی از وقت آموزشی خود را توسط آموزش آنلاین عمیقا صرف یادگیری می‌کنند و نیم دیگر را با دستورالعمل‌های سنتی‌تر سپری می‌کنند. هزینه‌ی دانش‌آموزان از کودکستان تا کلاس یازدهم، تقریبا ۱۳۰ دلار در ماه است. تا کنون این سیستم نتایج بسیار موفقی از خود نشان داده است. در سال ۲۰۱۳، ۶۱ درصد دانش‌آموزان این دبیرستان‌ها موفق به کسب مهارت در آزمون‌های ریاضی کشوری شدند حال این که این رقم برای باقی مدارس ۱۷ درصد بود.

Blue School در نیویورک

در Blue School، خلاقیت همه چیز است. این مدرسه در سال ۲۰۰۶ توسط گروهی به همین نام تاسیس شد. این گروه تلاش کردند تا شوق پرسش و پژوهش را وارد فضای آموزشی خود کنند.

در بخشی از برنامه‌ی آموزشی Blue School که برای کلاس‌های دوم تا هشتم اجرا می‌شود، دانش‌آموزان می‌توانند مدل‌های سه بعدی از شهر نیویرک تولید کنند و به تعمیر لوازم خانگی بپردازند. از این رو این فرصت برای آن‌ها فراهم است که با مشکلات دنیای واقعی بهتر آشنا شوند.

در سیستم "یادگیری پویا"، به کودکان در تمام سنین آموزش داده می‌شود که ایده‌های جدید ارایه دهند و آن‌ها را عملی کنند.

یکی از مسئولان این مدرسه می‌گوید:

مطالعات نشان می‌دهند که آموزش صریح مهارت‌های اجتماعی و مهارت اندیشیدن در مدارس، می‌تواند متفکرانی انعطاف پذیر پروش دهد که در حل مشکلات روحیه‌ی همکاری دارند و هیچ چیز نمی تواند مانع نوآوری آن‌ها شود. این‌ها هستند که می‌توانند دنیا را تغییر دهند.

مدرسه‌ی Samaschool در سان‌فرانسیسکو، کالیفرنیا

پیدا کردن شغل، به خصوص در مناطق کم درآمد، فرآیند سخت و دشواری است. اما در این میان مردمی هستند که خود را لایق شرایط بهتر می‌دانند. این مدرسه به بزرگسالانی که در جستجوی کار هستند کمک می‌کند تا با تمرکز بر مهارت‌های دیجیتال و کارآفرینی، توانایی‌های مورد نیاز بازار را کسب کنند.

دانشجویان این موسسه می‌توانند بین دوره‌های آموزشی ۱۰ هفته‌ای که ۸۰ ساعت طول می‌کشد و دوره‌های آنلاین ۲۰ و  ۳۰ ساعته، یکی را انتخاب کنند.

آن‌ها گزینه‌های متنوعی برای انتخاب شغل در اختیار دارند. فارغ‌التحصیلان اخیر این مدرسه توانسته‌اند تا موقعیت‌های شغلی نظیر مسئول خدمات به مشتریان و کارشناس سئو را به دست آورند.

"تس پانسر" (Tess Posner) مدیر Samaschool می‌گوید: "در یک بازه‌ی زمانی کوتاه، این مدل از آموزش به افراد اجازه می‌دهد تا شرایط خود را به شکل چشم‌گیری تغییر دهند. در این میان، دانشجویانی که فارغ‌التحصیل شده‌اند یا دوره‌ی اینترنتی خود را تمام کرده‌اند، با ۲۷ درصد رشد درآمد مواجه شده‌اند."  

او می‌گوید: بزرگ‌ترین نتیجه ای که دانشجویان به آن رسیده‌اند، پیدا کردن کار مرتبط با مهارت است. پانسر در ادامه توضیح می‌دهد: "اقتصاد با سرعت زیادی به سمت دیجیتالی شدن پیش می‌رود. از این رو آموزشگاه‌هایی که به ترویج مهارت‌هایی چون دیجیتال و کارآفرینی با هزینه‌ی مناسب متمرکز می‌شوند، می‌توانند مردم را برای رشد در این زمینه‌ها آماده کنند."

مدارس THINK Global School در سراسر جهان

هر چند که این مدرسه در نیویرک مستقر است، اما در واقع THINK Global School یک دبیرستان بدون دیوار است. دانش‌آموزان این مدرسه، هر ترم تحصیلی را در یک کشور مختلف می‌گذرانند و درباره‌ی فرهنگ ، علوم طبیعی و ادبیات کلاسیک آن کشور مطالعه می‌کنند.

در طول سال تحصیلی ۲۰۱۵-۲۰۱۴، دانش‌آموزان، ترم پاییزه را در کاستاریکا و ترم بهاره را در یونان به سر بردند. "لی کارلتون"، تحلیل‌گر آی‌تی در THINK می‌گوید:

دانش‌آموزان در حالی که از طریق دریای ایونی از جزیره‌ای به جزیره‌ی دیگر می‌رفتند، در بحر موضوعاتی چون فلسفه، هنر و ادبیات هم عمیق می‌شدند.این نوع آموزش مبتنی بر محل، سیستمی است که به آن افتخار می‌کنیم و توانسته است تا دستاوردهای زیادی به دانش‌آموزان ما اعطا کند.

در هر کشور، دانش‌آموزان THINK پروژه‌های خیریه و اجتماعی را هم دنبال می‌کنند. برای والدینی که می‌خواهند فرزندان خود را به شهروندان جهانی تبدیل کنند، گزینه‌ای بهتر از THINK وجود ندارد.